PROTO DÖTLER
Protokolün çeşitli tanımları yapılmıştır. Bunlardan bazıları şöyledir: Protokol; devlet törenlerinde, diplomatik ilişkilerde, resmi ilişkilerde, sosyal hayatta usul ve şekil yönünden uygulanması gereken kurallar bütünüdür.
Protokol: Resmi törenlerde mevki sıralaması, selamlaşma, öncelik hakkı gibi konularda uyulması gereken kuralların tümü” olarak tanımlanmıştır. TDK protokolü; – Bir toplantı, oturum, soruşturma sonunda imzalanan belge. – Diplomatlar arasında yapılan anlaşma tutanağı. – Diplomatlıkta, devletlerarasındaki ilişkilerde geçen yazışmalarda, resmî törenlerde, devlet başkanları ile onların temsilcileri arasındaki görüşmelerde uygulanan kurallar. – Resmî ilişkilerde ve işlemlerde ciddiyet olarak tanımlar.
Protokolün önemli amaçlarından biri önde gelme sırasını saptamak ve titizlikle uygulamaktır. Devlet yetkililerinin, kamu kurum ve kuruluşlarının, örgütlenmiş tüm sosyal grupların kendi aralarında izledikleri protokol sırasına önde gelim denilmektedir. Önde gelme sıraları milli geleneklere, mevzuata, uluslararası anlaşmalara, uluslararası yerleşik uygulama kurallarına göre düzenlenmektedir.
Protokol, özel ilişkilerimizde olduğu kadar resmi temaslarımızda da, saymayı ve saydırmayı, sevmeyi ve sevdirmeyi belli kurallar çerçevesinde, doğal ve içten geldiği intibaını vermek şeklinde, karşılıklı anlayış havası içinde gerçekleştirebilmektir. Bu her şeyden önce, uygar bir vatandaş olmanın da şartıdır. Yönetimde protokol, bir anlamda “Resmi Görgü Kuralları” demektir. Alt kademede bulunan kimse ile üst kademede olan bir kimse özel hayatlarında çok samimi dost veya arkadaş olsalar bile, yönetimdeki resmi ilişkilerde daima protokol kurallarına göre hareket etmek zorundadırlar.
Örneğin; özel hayatında üstüne “Ağabey” diyen bir ast, makamda veya resmi olunması gereken bir ortamda “Sayın hocam” “Sayın Müdürüm” “Sayın Başkanım” gibi hitapları seçmelidir. Protokol; uluslararası görgü kuralıdır. Protokol; herkese layık olduğunu vermektir. Protokol; haddini bilmektir. Protokol; “Kendinden büyüğünün önüne geçmeme, Kendi seviyende olanla yan yana yürüme, Kendinden küçüğünün ardına düşmemedir.”
Ülkemizde Devlet Protokolünün belirlenmesi ve yürütülmesinin sorumluluğu, ilgili mevzuatla Dışişleri Bakanlığı Protokol Genel Müdürlüğüne verilmiştir. Dışişleri Bakanlığı Protokol Genel Müdürlüğü Başkent’te resmi törenlerde uygulanacak önden gelme sırasını Cumhurbaşkanlığının onayını almak suretiyle düzenlemektedir.
Protokollerin çok çeşitleri vardır. Bazılarını sayacak olursak
-Uluslararası protokol,- Diplomatik protokol,- Saray protokolü,- Devlet protokolü,- Siyasi protokol,-Askeri protokol,- Mülki protokol,-Kurumsal protokol,- Adli protokol,-Akademik protokol,- Dini protokol,-Spor protokolu, -Sosyal protokol, -vb gibi.
Her protokolün da kendine göre kuralları vardır. Örneğin devlet protokolunda makam otomobillerinde uygulanan protokol kurallarına kısaca göz atacak olursak:
-Makam otomobilinde makam sahibi veya kıdemli olan kişi daima arka sağ koltukta oturur.
– Makam sahibinin eşi de arabadaysa sol arka koltukta oturmalıdır.
-Resmi araçlara binerken önce kıdemli, sonra kıdemsiz biner, inerken ise kıdemli iner.
– Arka tarafta üç kişinin oturması söz konusuysa en kıdemsiz ortaya oturur.
Oturma protokolunda; oturanlardan en üst makam sahibi ortada olmak koşuluyla her iki yana makamlara göre üstten asta sıralanılır. Eskiden bu önde oturanlara eşraf, ileri gelenler, önde gelenler, saygın kimseler gibi isimler verilirdi. Şimdilerde protokol sahibi, protokolde deniyor. Aslında önem ve öncelik; kurumsal yaşamda üstlere, toplumsal yaşamda hanımlara ve misafirlere aittir. Hele protokolde insan kalkacağı yere oturmamalıdır. Kişi vardır makam onurlandırır, kişi vardır makamla onurlanır. Krala saygı protokoldür, mecburiyettir, dilenciye saygı nezakettir.
Dünya çapında resmi kuralları olan, her devletin başkentinde ayrı, diğer şehirlerinde ayrı sıralaması ve kuralları bulunan protokol kelimesinin kökenini hiç düşünüp araştırdınız mı?
Protokol sözcüğü, dilimize eski Latince ve Yunancadan geçmedir. Proto ve Kolos sözcüklerinin birleşmesinden türeme bir deyim. Lügat anlamıyla “ proto “ ön, öndeki demek. “ Kolos“ ise dötün çoğulu. Sözcük anlamlarını birleştirdiğimizde ise deyimin tam karşılığı “ Önde gelen dötler “ olarak karşımıza çıkıyor. Protokolos sözcüğü Yunan halkının tiyatroda önemli şahısların hep ön taraflara oturmasına gıcık olması, bu şahıslarla dalga geçmek için bu sözcüğü kullanmasından gelir.
“ Kolos “ sözcüğünün zamanla çoğul eki olan (os) deyimden atılmış geriye ‘ Protokol ‘ yani “Önde gelen döt “ lafı kalmış.
Not: Başlıktaki D görünümlü G yi gördünüz mü? HOŞÇA KALINIZ
Abdullah HAKTANKAÇMAZ